Postacią–symbolem ofiar stała się 13-letnia Joanna Skwarczyńska, harcerka wyróżniająca się wśród koleżanek dojrzałością, wiedzą i talentem aktorskim.
Joanna Skwarczyńska urodziła się 12 czerwca 1935 w Łodzi. Córka mjr. dypl. Tadeusza Skwarczyńskiego (1894–1978) i Stefanii Skwarczyńskiej (1902–1988), teoretyka i historyka literatury, prof. Uniwersytetu Łódzkiego. Siostra Marii Olszewskiej (1929–2011), biologa, członka rzeczywistego Polskiej Akademii Nauk, profesora zwyczajnego, wykładowcy Uniwersytetu Łódzkiego.
Od 1938 roku chodziła do przedszkola Rodziny Wojskowej w Łodzi, a potem we Lwowie do 1940. W kwietniu 1940 została wraz z rodziną wysiedlona do Kazachstanu, skąd wróciła pod koniec listopada 1940 do Lwowa. W 1944 roku wystąpiła w tajnym teatrze pod dyrekcją B. Dąbrowskiego, grając rolę Lilusi w Ich czworo oraz Isi w Weselu. W 1945 z rodziną przyjechała do Łodzi, gdzie uczęszczała do Szkoły Powszechnej nr 161. Była wzorową oraz zdyscyplinowaną uczennicą. Wspomagała szkolne przedsięwzięcia oraz organizowała pomoc dzieciom z Domu Dziecka. Odznaczała się niezwykle głęboką pobożnością. Planowała zostać aktorką. Należała do Czerwonego Krzyża, Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza oraz Związku Harcerstwa Polskiego.
Do harcerstwa – do 15. Łódzkiej Drużyny Harcerek (tzw. Małej Piętnastki) – wstąpiła w 1946 roku. Przyrzeczenie harcerskie złożyła 21 czerwca 1947 roku. Była zastępową oraz przyboczną. Przygotowywała się do funkcji drużynowej.
Zginęła w katastrofie na jeziorze Gardno 18 lipca 1948 roku podczas obozu drużyny harcerskiej. Pochowana 21 lipca 1948 roku w gronie współofiar w części katolickiej Starego Cmentarza w Łodzi.
Imię Joanny Skwarczyńskiej nosi kilka żeńskich drużyn harcerskich.
Ojciec mjr. dypl. Tadeusz Skwarczyński (1894–1978), matka prof. Stefania Skwarczyńska (1902–1988) i siostra prof. Maria Olszewska (1929–2011)